Գրաֆիկներ
Գրաֆիկի վրա կառուցում են երկու փոխուղղահայաց կոորդինատային առանցքներ՝ հորիզոնական և ուղղահայաց: Առանցքների վրա կան սանդղակներ, որոնց վրա տեղադրվում են աղյուսակում բերված մեծությունների արժեքները:
Ուշադրություն
Մեծություններից մեկն անկախ է, իսկ մյուսը կախված է մյուսից: Անկախ մեծության արժեքները սովորաբար տեղադրվում են հորիզոնական առանցքի վրա (x-երի կամ աբսցիսների առանցքի), իսկ կախյալ մեծության արժեքները՝ ուղղահայաց (y-երի կամ օրդինատների առանցքի): Անկախ մեծության փոփոխության դեպքում փոխվում է նաև կախյալ մեծությունը:
Օրինակ
Օդի ջերմաստիճանը (կախյալ մեծություն) կարող է փոփոխվել ժամանակի (անկախ մեծություն) ընթացքում:
Այսպիսով, գրաֆիկը թույլ է տալիս տեսնել, թե ինչ է տեղի ունենում կախյալ մեծության հետ, երբ փոփոխվում է անկախ մեծությունը:
Գրաֆիկների վրա արժեքները պատկերվում են կետերի և դրանք միացնող կորերի տեսքով:
Գրաֆիկի միջոցով կարելի է տեսնել տվյալների փոփոխության ընթացքը:
Օրինակ
Աղյուսակի 2-րդ սյան տվյալների հիման վրա կարելի է տեսնել ջերմաստիճանի փոփոխությունը դիտարկվող ամսվա ընթացքում:
Գրաֆիկի միջոցով կարելի է միանգամից գտնել ամսվա ամենատաք և ամենացուրտ օրերը, արագ հաշվել քսան աստիճանից ավելի ջերմաստիճան ունեցող օրերի քանակը, կամ պարզել, թե երբ էր ջերմաստիճանը մոտավորապես հավասար +15°С-ի:
Կարելի է նաև պարզել, թե որ օրերի ընթացքում էր ջերմաստիճանը համեմատաբար կայուն, կամ ընդհակառակը՝ արագ փոփոխվում:
Նույն կերպ, օգտագործելով քո աղյուսակի 3-րդ և 4-րդ սյունակները, կարելի է կառուցել և ուսումնասիրել խոնավության և մթնոլորտային ճնշման գրաֆիկները:
Դասարանական աշխատանք
1․ Ուշադիր նայիր գրաֆիկին և գտիր ճիշտ պատասխանը:
Չորս րոպեում անցած ճանապարհը քանի՞ կմ է: 6կմ
2․ Ուշադիր նայիր հետևյալ գրաֆիկին:
Ո՞րն է գրաֆիկի անկախ մեծությունը
0
3․ Ընտրիր ճիշտ պատասխանը:
Ե՞րբ է ջերմաստիճանը եղել 28 աստիճան:
06072014
4․ Սա ավտոբուսի շարժման գրաֆիկն է:
Պատասխանիր գրաֆիկի վերաբերյալ հետևյալ հարցերին․
- 1. Ի՞նչ է իրենից ներկայացնում տրված գրաֆիկը:
Ավտոբուսի շարժման գրաֆիկ
- 2. Ամենաշատը քանի՞ կմ-ի համար է կազմված տրված գրաֆիկը:
800
- 3. Ամենաշատը քանի՞ ժամի համար է կազմված տրված գրաֆիկը:
7
- 4. Ի՞նչ երկարությամբ հատվածների է բաժանված ուղղահայաց առանցքը:
50
- 5. Ի՞նչ երկարությամբ հատվածների է բաժանված հորիզոնական առանցքը։
1
5․ Գնացքը A կետից մեկնել է C կետը։ Ճանապարհին այն կանգ է առել B կետում։ Այդ ամենը գրաֆիկորեն պատկերված է նկարում։
Գրաֆիկից ելնելով՝ պատասխանիր հետևյալ հարցերին․
ա) Որքա՞ն ժամանակ է գնացքը եղել ճանապարհին։
7
բ) Որքա՞ն ժամանակում է գնացքը հասել B կետին։
2
գ) Ի՞նչ արագությամբ է գնացքը A կետից ընթացել դեպի B կետը։
120:2=60
դ) Ի՞նչ արագությամբ է գնացքը B կետից ընթացել դեպի C կետը։
18
ե) Որքա՞ն է տևել B կետում արած կանգառը
30կմ ժամ
6․ Երեխայի հասակը մինչև 7 տարեկան դառնալը փոխվել է հետևյալ կերպ․
| Տարիքը՝ տարիներով | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 |
| Հասակը՝ սանտիմետրերով | 75 | 85 | 90 | 95 | 98 | 105 | 112 |
Գծիր նրա տարիքից հասակի կախման գրաֆիկը։
7․ Տրված է ապրանքի վաճառքի եկամուտի կախվածության գրաֆիկը ապրանքի քանակից:
Լրացրու հետևյալ աղյուսակի դատարկ պատուհանները:
| Քանակ (կգ) | Եկամուտ (դրամ) |
| 7 | 700 |
| 18 | 1600 |
8․ Նկարում պատկերված է երկու մեքենաների շարժման գրաֆիկը։
Գրաֆիկի հիման վրա պարզիր․
ա) երբ է սկսել շարժումը մեքենաներից յուրաքանչյուրը
բ) յուրաքանչյուր մեքենայի շարժվելուց որքան ժամանակ անց են նրանք հանդիպել
գ) ինչ արագություն են ունեցել յուրաքանչյուրը
Լրացուցիչ աշխատանք
1․ Ուշադիր նայիր գրաֆիկին և գտիր ճիշտ պատասխանը:
Որքա՞ն է ամենացածր ջերմաստիճանը․ 15
2․ Այս գրաֆիկը նկարագրում է ավտոբուսի անցած ճանապարհը որոշակի ժամանակահատվածների ընթացքում:
6 ժամում քանի՞ կիլոմետր կանցնի ավտոբուսը։ 650
3․ Օդի ջերմաստիճանը չափել են մեկ օրվա ընթացքում։ Չափումների արդյունքները ներկայացված են հետևյալ աղյուսակում․
| Ժամը | 0 | 2 | 4 | 6 | 8 | 10 | 12 | 14 | 16 | 18 | 20 | 22 | 24 |
| Ջերմաստիճանը | 15 | 12 | 8 | 7 | 6 | 10 | 11 | 13 | 16 | 20 | 18 | 14 | 11 |
Կառուցիր օրվա ընթացքում օդի ջերմաստիճանի փոփոխության գրաֆիկը։
4․ Ավազանի մեջ ջուր է լցվում։ Յուրաքանչյուր րոպե հաշվվում է, թե քանի լիտր ջուր է լցվել։ Տվյալները ներկայացված են հետևյալ աղյուսակում․
| Ջրի քանակությունը(լ) | 20 | 40 | 60 | 80 | 100 | 120 | 140 | 160 |
| Ժամանակը(ր) | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 |
Կառուցիր համապատասխան գրաֆիկը․
5․ Շուկայում վաճառեցին 16 կգ տանձ: Պարզիր վաճառողի եկամուտը:
Որքա՞ն է կազմում վաճառողի եկամուտը։ 1600